Van theorie naar praktijk: het ontstaan van de Woonkamer van de Wijk
Sinds november 2016 stond het pand Abtswoude nagenoeg leeg: in één van de vleugels woonden nog 40 aanleunbewoners. Vroeger konden deze aanleunbewoners en omwonenden terecht in een multifunctionele ruimte waar diverse activiteiten georganiseerd werden. Helaas heeft bij het sluiten van het verzorgingstehuis, ook dit cultuurcentrum haar deuren gesloten. De huidige bewoners hebben aangegeven zich eenzaam te voelen nu deze ruimte er niet meer is.
En ze zijn niet de enige: uit onderzoek van TNS/NIPO (2012) blijkt dat 900.000 van de 2,9 miljoen 65-plussers in Nederland zich vaak eenzaam voelen. Om zelfredzaam te blijven, is het voor deze groep erg belangrijk om een sterk sociaal netwerk te ontwikkelen/te behouden en dus niet te vereenzamen. Het cultuurcentrum speelde hierin een grote rol maar met de sluiting van de ruimte is voor veel bewoners de mogelijk om een sociaal netwerk op te bouwen of te behouden weg gevallen.
Een sterk sociaal netwerk is afhankelijk van een aantal factoren. Een belangrijke factor is de variatie in het netwerk. Dit betekent dat de personen in het netwerk bestaan uit een heterogene groep mensen van verschillende leeftijden met verschillende culturen en opleidingen. Dit biedt een groter platform wanneer er ondersteuning nodig is. Daarnaast is de bereikbaarheid van het netwerk ook erg belangrijk: hoe directer en dichter de persoon bij zijn/haar sociale netwerk zit, hoe duurzamer je met elkaar verbonden kan zijn. Face-to-face contact is hierbij vaak optimaal. Je buren zijn dus ideaal voor je sociale netwerk!
Door in Abtswoude woningen voor studenten, cliënten van stichting PerspeKtief en ouderen te combineren zagen wij een kans om de vereenzaming van ouderen en eventuele andere doelgroepen te voorkomen. Er werd daarom extra aandacht besteed aan het herinrichten van culturele centrum. Het centrum werd omgedoopt tot de ‘Woonkamer van de Wijk’: een plek waar de ontmoeting tussen bewoners en omwonenden centraal staat.
Hoe zorg je er echter voor dat de diverse toekomstige gebruikers ook daadwerkelijk met elkaar in gesprek gaan? Hoe kunnen de omstandigheden zo gunstig mogelijk gemaakt worden? Ik heb hier tijdens mijn bestuursjaar bij SHS Delft uitgebreid onderzoek naar gedaan.
Zo kwam ik onder andere terecht bij het begrip ‘placemaking’: een proces waarbij bewoners en andere belanghebbenden betrokken worden bij de inrichting van een openbare ruimte. Doordat gebruikers de plek zelf creëren, willen gebruikers de plek ook blijven gebruiken (Jane Jacobs, 1961). Placemaking kan op vier manieren plaats vinden, van top-down tot en met bottom-up. Het bottom-up proces is een plaats-leidend proces wat berust op gemeenschapsbetrokkenheid waarbij sociale banden en gedeelde waarden opgebouwd worden. Deze manier van werken is tijdens de opbouw van de Woonkamer zoveel mogelijk toegepast. Zo is SHS Delft in gesprek gegaan met huidige en toekomstige bewoners om een programma van eisen op te stellen, hebben een aantal studenten geholpen met het ontwerp van de Woonkamer en hebben de bewoners de Woonkamer zelf gebouwd met hulp van een professionele architect en meubelmaker.
Naast het actief samenwerken bij de bouw van de Woonkamer, is het ook belangrijk dat er activiteiten georganiseerd worden waarbij de bewoners en omwonenden elkaar kunnen ontmoeten. Een klein duwtje in de rug om maar te zeggen. Voor het organiseren van deze activiteiten heeft SHS Delft een sociaal beheerder aangesteld en contact opgenomen met Delftspeil en de VAK. Samen zullen zij diverse activiteiten gaan organiseren op basis van een kunst en cultuur thema.
Ondertussen is het bijna twee maanden later, door de schuifdeuren loop je zo de tuin in van Abtswoude Bloeit!. Het is heerlijk weer. Een groepje studenten is hard aan het studeren, een aantal ouderen is aan het vissen en binnen zijn een aantal bewoners druk bezig met een wedstrijdje ping-pong. Af en toe maken ze een praatje, gewoon gezellig. Samen koken, samen koffiedrinken en binnenkort zal ook samen de tuin opgeknapt worden.
Al met al lijkt het erop dat de start van het project Woonkamer van de Wijk succesvol is, ik zie graag over 1 jaar een nieuwe blog met een update!
Meer weten over Abtswoude Bloeit!? Kijk op deze pagina.